Nieuwe Bouwtechnieken En Materialen.
De Vlaamse bouwsector evolueert snel. Industrialisatie (off-site prefab), biogebaseerde materialen, laag-CO2-cementen en digitale tools (BIM, LCA/TOTEM) maken bouwen efficiënter, duurzamer en voorspelbaarder. Hieronder vind je de belangrijkste trends met Vlaamse cijfers, praktijkvoorbeelden en bronnen.
1) Off-site & modulair bouwen: sneller, consistenter, minder afval
- Wat is het? Elementen (wanden, badkamers, MEP-racks) worden in de fabriek geproduceerd en op de werf gemonteerd. Buildwise onderzocht dit in het project Bouwindustrialisatie.
- Praktijkvoorbeeld (BE): prefab badkamers worden in enkele uren per module geplaatst—met constante kwaliteit—waardoor de doorlooptijd op de werf krimpt.
- Waarom relevant? Minder faalkosten, minder werfafval en betere luchtdichtheid/akoestiek door gecontroleerde productie. (Aanvullende achtergronden over off-site principes.)
2) Houtbouw (CLT en houtskelet): groei én professionalisering
Houtbouw stijgt in België/Vlaanderen ondanks recente marktschommelingen. De tweejaarlijkse enquête van Hout Info Bois (2024) telt 115 houtbouwbedrijven (Vlaanderen 47; Wallonië 68). Het aantal gerealiseerde houtbouwwoningen (excl. export) ging van 1.419 (2023) naar 1.810 (2024).
Nota: houtbouw leent zich uitstekend voor prefabricatie en modulair ontwerp, wat door Hout Info Bois expliciet als hefboom voor kostenbeheersing en efficiëntie wordt genoemd.
3) 3D-geprinte betonwoningen: van demonstratie naar toepassingen
In Westerlo printte Kamp C de eerste in één stuk geprinte (twee bouwlagen) woning van Europa, ca. 90 m², met de grootste 3D-betonprinter in Europa — een wereldprimeur die het potentieel toont voor snelle en arbeidsarme ruwbouw.
4) Laag-CO2 cement & beton: CEM III en ECOPlanet
- Blastfurnace cement (CEM III) vervangt een deel klinker door hoogovenslak (36–95% slag), met substantieel lagere embodied carbon.
- ECOPlanet CEM III/A in België: fabrikantfiches vermelden tot −40% CO2 t.o.v. CEM I; globale rapporten spreken over ≥30% minder CO2 voor ECOPlanet-cementen. (Check project-EPD’s en bestekken voor exacte waarden.)
5) Gerecycleerde granulaten & circulair slopen
- Feit: ca. 90% van Vlaams bouw- en sloopafval is steenachtig (puinfractie)—ideaal voor hoogwaardige recyclagestromen.
- Regelgeving: sinds 1 juli 2024 is gescheiden inzameling van bouw- en sloopafval verplicht (VLAREMA 9) → meer pure stromen en betere kwaliteit gerecycleerde granulaten.
- Techniek & normkader: Belgische monografieën/onderzoek (NBN EN 206, NBN B 15-001) tonen hoe recycled concrete aggregates veilig ingezet worden; pilootprojecten bevestigen haalbaarheid in praktijk.
6) Innovatieve schil: vacuümisolatieglas & biogebaseerde isolatie
- Vacuümisolatieglas (VIG) combineert slanke spouw (~6–8 mm) met zeer lage U-waarden—bruikbaar bij erfgoed/renovatie met beperkte dagkantaanslagen. Buildwise bespreekt toepassingskaders en aandachtspunten.
- Biobased isolatie (houtvezel, cellulose, hennep) biedt vochtbuffering en lage milieu-impact; Buildwise geeft neutrale technische duiding per toepassing.
7) Digitale ruggengraat: BIM en LCA/TOTEM
- BIM (NBN EN ISO 19650) structureert informatie van ontwerp tot onderhoud; Buildwise levert gidsen en sjablonen voor implementatie.
- TOTEM (Belgische LCA-tool) vergelijkt materiaal- en gebouwscenario’s over de levenscyclus en maakt materiaalkeuzes objectiever (ook i.v.m. biobased/recycled content).
Feiten & cijfers — in één oogopslag
- Houtbouwbedrijven (2024): BE 115 (VL 47 / WAL 68).
- Houtbouwwoningen (excl. export): 1.419 (2023) → 1.810 (2024).
- VLAREMA 9: sinds 01/07/2024 verplichte bronsortering bouw- en sloopafval.
- CO2-reductie cement: ECOPlanet/CEM III typisch ≥30% minder CO2 (fabrikant/EPD), fiche BE tot −40% vs. CEM I.
- VIG & biobased: Buildwise-kaders voor toepassing in renovaties en nieuwbouw.
Praktische tips (voor bouwheren, ontwerpers & aannemers)
- Kies eerst het proces: beslis vroeg over off-site/prefab en leg dit vast in BIM-modellen (modules, toleranties, logistiek). Te laat kiezen kost tijd en geld.
- Onderbouw materiaalkeuzes met TOTEM-scenario’s (bv. CEM I vs CEM III; minerale vs biobased isolatie) en voeg de score toe aan het bestek.
- Voorzie circulariteit: vraag bij sloop/renovatie een Tracimat-inventaris en organiseer bronsortering conform VLAREMA 9; mik op hoogwaardig hergebruik/recyclaat.
- Renovatie-schil: overweeg VIG waar sponningen beperkt zijn; check Buildwise-richtlijnen (spouw, randen, plaatsing).
- Houtbouw: benut de sterkte van fabrieksmatige productie (CLT/houtskelet); verwijs naar recente BE-cijfers om draagvlak bij stakeholders te vergroten.