1) Levenscyclus-denken met TOTEM (LCA)

Professionals vergelijken vandaag materialen op volledige milieu-impact (productie, transport, gebruik, einde leven) met de Belgische TOTEM-tool (OVAM/Leefmilieu Brussel/SPW), speciaal ontwikkeld voor de bouwsector. TOTEM is sinds 2018 dé referentie in België en wordt continu geüpdatet. 

2) Biogebaseerde isolatie in opmars

  • Houtvezel, houtwol en cellulose zijn de sterkste groeiers bij isolatie; ook kalkhennep en stro winnen aan populariteit. 
  • Bevraging in de Vlaams-Nederlandse bouwregio: meer dan 7 op 10 bouwprofessionals kiest bewust voor biogebaseerde materialen.

Deze materialen scoren niet alleen op CO2, maar bieden vaak ook hoge warmteopslagcapaciteit (thermische traagheid) en goede akoestiek—handig tegen zomeropwarming en verkeerslawaai.

3) Houtbouw (houtskelet, CLT): licht, snel en circulair

Houtbouw laat prefabricatie en droge montage toe, wat afval en bouwtijd reduceert. In België noteerde HoutinfoBois <1.500 houtbouwwoningen in 2023 en ~1.900 in 2024; 15% van de bedrijven bouwt >50 huizen/jaar en is goed voor ~65% van de markt. Vlaanderen toont een opwaartse trend (met recent vertraging). 

Praktijkvoorbeelden in Vlaanderen combineren houtskelet/CLT met modulair en prefab bouwen voor efficiëntie en lagere CO2-uitstoot. 

4) Glas en luchtdichtheid: comfort en verbruik

Drievoudige beglazing is de norm in nieuwbouw; bij renovaties kan vacuümisolatieglas een slanke oplossing zijn wanneer profielen dun moeten blijven.

De EPB-regelgeving legt geen harde eis op voor luchtdichtheid, maar wie een blowerdoortest laat uitvoeren, kan het E-peil aantoonbaar verbeteren (EPB rekent dan met gemeten v50 i.p.v. ongunstige “waarde bij ontstentenis”). 

5) Ventilatie met warmterecuperatie (systeem D)

Balansventilatie met WTW beperkt warmteverliezen en zorgt voor gezonde binnenlucht. Vlaamse richtlijnen adviseren toestellen met hoog rendement (richting 80–85%+), correct ingeregeld en gefilterd. 

6) Waterbewust bouwen

Vlaanderen verplicht bij (ver)bouw een regenwaterput met minimale volumes: 5.000 L basis; bij >80 m² dakoppervlak minstens 7.500 L en bij >120 m² minstens 10.000 L. Groendaken en infiltratie worden via gemeentelijke subsidies extra gestimuleerd. 

7) Circulair (ver)bouwen: selectieve sloop, hergebruik en recyclage

  • VLAREMA 9: sinds 1 juli 2024 is de gescheiden inzameling van bouw- en sloopafval verplicht.
  • Sloopopvolgingsplan: verplicht bij bepaalde sloop/renovatiewerken; voor grote werven is sloopopvolging via een erkende organisatie (Tracimat) sinds 1 juli 2022 vereist. 
  • Recyclagegranulaten: gebruik van hoogwaardig gerecycleerd betongranulaat is technisch gestandaardiseerd in België (o.a. NBN EN 206; monografie CSTC/CRR). 

OVAM schat dat ~90% van bouw- en sloopafval steenachtig is—een grote bron voor recyclaten en “urban mining” mits selectieve sloop.

8) Lage-CO2-cement en -beton

Beton met CEM III (hoogovencement) of nieuwe bindmiddelen verlaagt de cement-CO2-voetafdruk aanzienlijk t.o.v. CEM I. Producenten in België rapporteren bijvoorbeeld ~−40% (CEM III/A) tot ~−60% (CEM III/B) CO2 per ton cement in vergelijking met CEM I (indicatieve fabrikant-EPD’s/fiche). 

9) Regels die materiaal- en techniekkeuze sturen

  • EPB (vanaf 2025): nieuwbouwwoningen moeten E30 en S28 halen; dat vergt performante schil, luchtdichtheid, efficiënte ventilatie en vaak hernieuwbare energie. 
  • Gasvrij bij nieuwbouw (vanaf 2025): vergunningen laten geen aardgasaansluiting meer toe, wat elektrificatie (lage-temperatuur afgiftesystemen) stimuleert. 

Korte keuzegids voor (ver)bouwers

  1. Isolatie & oververhitting: combineer hoge R-waarden met materialen met warmtebuffer (bv. houtvezel/cellulose) en zonwering.
  2. Ramen & luchtdichtheid: kies lage U-waarden, denk aan vacuümglas bij dunne profielen, en laat een blowerdoortest uitvoeren.
  3. Ventilatie: systeem D met hoog WTW-rendement (juist ingeregeld en gefilterd) voor comfort en lage energievraag.
  4. Water: dimensioneer je regenwaterput volgens de huidige Vlaamse regels en check gemeentelijke premies (groendak/infiltratie).
  5. Circulair: plan selectieve sloop, vraag sloopopvolgingsplan en zet recyclagegranulaten/hout hergebruik in; toets materiaalkeuzes in TOTEM.